"Πρότυπα … Πρωτότυπα.. Σχολεία… 25 χρόνια από την διάπραξη ενός εκπαιδευτικού εγκλήματος"

"Ποτέ δεν έκρυψα την αγάπη και υποστήριξη μου στο θεσμό των Δημόσιων Προτύπων Σχολείων, στον οποίο πιστεύω ανεπιφύλακτα, και φρονώ ότι η κατάργηση του, στη σκληρή και ισοπεδωτική δεκαετία του 80 αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα – εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί στο χώρο της Ελληνικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Είχα την τύχη να σπουδάσω σε ένα παλιό πρότυπο, νυν πειραματικό, την Ιωνίδειο Σχολή Πειραιά. Έτσι βίωσα και γνωρίζω από πρώτο χέρι πόσο σημαντικό έργο προσέφεραν αυτού του...

τύπου τα σχολεία στα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας μας, αμβλύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες, προσφέροντας εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε παιδιά κατώτερων οικονομικών και κοινωνικών τάξεων, ομορφαίνοντας την εικόνα του Ελληνικού Δημόσιου Σχολείου (Φωτο1: Το πρώτο κτήριο της Ιωνιδείου Σχολής)

Ο θεσμός των Προτύπων Σχολείων καθιερώθηκε το 1936, και με τον Α.Ν. 247 αναβαθμίστηκαν σε Πρότυπα 120 Γυμνάσια της επικράτειας, που θα λειτουργούσαν πλέον “κατά παρέκκλισιν του εν λοιποίς γυμνασίοις εφαρμοζομένου προγράμματος”. Στα σχολεία αυτά φοίτησαν χιλιάδες μαθητών από την Αθήνα και άλλες περιοχές τής Ελλάδας, μαθητές που με την παιδεία που πήραν μπόρεσαν να διακριθούν επιστημονικά, πνευματικά και κοινωνικά και να προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στη χώρα μας.

Ιδιαίτερα θα πρέπει να σταθεί κανείς στο γεγονός , ότι τα Σχολεία αυτά ήταν δημόσια και οι μαθητές που φοίτησαν εκεί προέρχονταν από όλες τις οικονομικές και κοινωνικές τάξεις κατόπιν επιλογής με διαγωνισμό και διαφανείς διαδικασίες. Τα Σχολεία αυτά, επώνυμα και υψηλής παιδευτικής στάθμης, συναγωνίζονταν επιτυχώς τα μεγάλα, επίσης επώνυμα και ποιοτικά ιδιωτικά Σχολεία (Αρσάκεια, Αμερικανικό Κολλέγιο, Μωραΐτη κ.ά.), τα οποία ξεχώριζαν για την παιδευτική τους στάθμη.

Εν ονόματι μιας υπεραπλουστευτικής στη βάση της και δήθεν επαναστατικής λογικής που επικράτησε στις αρχές τής δεκαετίας τού '80, μιας νοοτροπίας επιφανειακού εξισωτισμού που πίστευε απλοϊκά ότι πλήττοντας τα «ελιτίστικα» τάχα σχολεία, τα δημόσια δηλ. σχολεία επιλέκτων (Ιωνίδειος, Ζωσιμαία, Πειραματικό, Βαρβάκειο κ.α) και καταργώντας έτσι τις διαφορές θα οδηγούσε αυτομάτως τη δημόσια εκπαίδευση σε αναβάθμιση, καταργείται η έννοια του προτύπου σχολείου και αντικαθίσταται από την έννοια του Πειραματικού. Πρακτικά συνέβησαν και συμβαίνουν τα εξής:

 Καταργήθηκε η επιλογή των μαθητών μέσα από δημόσιες αδιάβλητες εξετάσεις, όπου κάθε παιδί θα μπορούσε να συμμετάσχει και να έχει τη δυνατότητα υψηλής στάθμης Δημόσιας Παιδείας.

 Καταργήθηκε η επιλογή των εκπαιδευτικών που μπορούν να διδάξουν σε τέτοια πρότυπα σχολεία και επιλέγονταν με βάση τα ακαδημαϊκά τους προσόντα και τη διάθεση να πραγματοποιήσουν έρευνα και πρωτότυπες εκπαιδευτικές εναλλακτικές δραστηριότητες.

 Καταργήθηκαν τα κίνητρα που έχουν οι διδάσκοντες σε τέτοια σχολεία να αφοσιωθούν στο έργο τους, να ετοιμάζονται καλύτερα και να εργάζονται περισσότερο ώστε να λειτουργούν ως πρότυπα εκπαιδευτικών και ως εκπαιδευτές νέων καθηγητών σε υποδειγματικές μορφές διδασκαλίας.

 Μειώθηκαν οι δυνατότητες πραγματοποίησης ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας, διότι αποδεικνύεται περίτρανα από τα μαθητολόγια των σχολείων αυτών, ότι οι μαθητές που φοιτούσαν σε αυτά, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους προέρχονταν από φτωχές οικογένειες, με γονείς που είχαν επαγγέλματα χαμηλών εισοδημάτων και κοινωνικής καταξίωσης και μέσα από τη φοίτηση σε αυτά τα σχολεία έγιναν επιστήμονες, πολιτικοί, καθηγητές πανεπιστημίου.

 Τα παιδιά από ασθενέστερες οικονομικές τάξεις που δεν μπορούν να φοιτήσουν σε καλά ιδιωτικά σχολεία ή και γονείς που εκ πεποιθήσεως δεν θέλουν να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό σχολείο, δεν έχουν καμία επιλογή. Κι ας έχουν παιδιά που είναι άριστοι μαθητές και που θα μπορούσαν να διαπρέψουν και να βοηθήσουν τον τόπο μας, αν είχαν ευκαιρίες για μια καλύτερη, περισσότερο ποιοτική παιδεία.

(Φωτο2: Το πρώτο κτήριο της Βαρβακείου)

Μην ξεγελιόμαστε από τον χαρακτηρισμό πειραματικά…που αντικατέστησαν τα πρότυπα.. Απλώς διατήρησαν το όνομά τους! Και κάποια φήμη, για όσους δεν πληροφορήθηκαν ή δεν κατάλαβαν τι συνέβη με τα σχολεία αυτά. Και κάποιας μορφής κεκτημένη ταχύτητα. Κατά τα άλλα, τα Σχολεία αυτά δεν διαφέρουν από τα κοινά δημόσια σχολεία. Λειτουργούν με τις αδυναμίες των δημοσίων σχολείων και με τον πατριωτισμό των Ελλήνων εκπαιδευτικών. Με μετακινούμενους εκπαιδευτικούς και νεοδιόριστους ή αναπληρωτές, που οι τελευταίοι είναι φυσικό να μη διαθέτουν την πείρα και τα εφόδια που απαιτούνται για ένα πραγματικό πειραματικό ή πρότυπο σχολείο, όπως το ξέραμε στην ακμή του.

Ο στόχος κάθε φιλόδοξης δημοκρατικής Πολιτείας πρέπει να είναι να βελτιωθεί και να αναβαθμισθεί το δημόσιο σχολείο, ώστε να υπάρχουν για όλους ίσες ευκαιρίες. Έχει χυθεί πολύς ιδρώτας και αίμα για την δωρεάν δημόσια παιδεία. Διάβασα με πολύ προσοχή το κείμενο ιδεών του Υπουργείου Παιδείας, με τίτλο: «Το Νέο Σχολείο: Πρώτα ο μαθητής»… Σκέψεις, καλές προθέσεις, μεγάλες ιδέες και καμία αναφορά στην αυτονόητη επαναφορά του θεσμού των προτύπων σχολείων. Και βέβαια είναι ειρωνικό οι συνδικαλιστές της εκπαίδευσης να θεωρούν απαράδεκτο το σύστημα εξετάσεων εισαγωγής των καλύτερων στα πρότυπα σχολεία, όταν βιώνουμε και ζούμε στο Λύκειο, το χειρότερο και πλέον επώδυνο σύστημα εξετάσεων παγκοσμίως. Δηλαδή οι εξετάσεις κάποιων παιδιών που θα διαγωνίζονταν τίμια για μια θέση σε μερικά εκλεκτά δημόσια σχολεία θα μας μάραναν;


(Φωτο 3: Το κτήριο της Ζωσιμαίας Σχολής των Ιωαννίνων)
Σήμερα αναγνωρίζεται απ’ όλους η ανάγκη αναβάθμισης της παιδείας και, 25 χρόνια μετά την κατάργηση των Προτύπων σχολείων, διαπιστώνεται ότι το έλλειμμα των καλών δημόσιων σχολείων κάθε άλλο παρά ωφέλησε την κοινωνία μας.

Σε κάθε σύγχρονη κοινωνία, όπως η ελληνική, θα πρέπει να διασφαλίζεται η δυνατότητα πρόσβασης σε σχολεία παροχής παιδείας υψηλών απαιτήσεων σε όλους τους πολίτες και όχι μόνο σ’ αυτούς που έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώνουν τα δίδακτρα των ακριβών ιδιωτικών σχολείων. Με τη λειτουργία των Δημοσίων Πρότυπων Σχολείων ικανοποιείται η βασική δημοκρατική απαίτηση για παροχή ίσων ευκαιριών στο σύνολο των πολιτών και ιδιαίτερα στους οικονομικά ή κοινωνικά ασθενέστερους.

Εξάλλου, μέσα από τέτοια Σχολεία μπορούν να διαμορφωθούν νέες μεγάλες εκπαιδευτικές προσωπικότητες που θα ανέβαζαν το κύρος τής δημόσιας εκπαίδευσης και θα βοηθούσαν ουσιαστικά στην αναβάθμισή της. Και μέσα από τέτοια πρότυπα δημόσια σχολεία θα έβγαιναν μαθητές που ¬ όπως συνέβη και στο παρελθόν ¬ θα διεκδικούσαν ηγετικές θέσεις στον επιστημονικό, πνευματικό, διοικητικό και επιχειρησιακό χώρο και στην ελληνική κοινωνία εν γένει.

Οι Σύλλογοι των αποφοίτων της Ζωσιμαίας, του Βαρβακείου, της Ιωνιδείου (στον οποίο έχω τη τιμή να είμαι Πρόεδρος του ΔΣ), και του Πειραματικού του Πανεπιστημίου Αθηνών, υποστηρίζουν έντονα, εδώ και πολλά χρόνια, το αίτημα για την επαναλειτουργία των σχολείων τους ως Προτύπων. Οι απόφοιτοι αυτών των σχολείων κατέχουν εξέχουσες θέσεις στην επιστημονική, κοινωνική, πνευματική και πολιτική ζωή του τόπου, οι περισσότεροι απ’ αυτούς συντηρούν με πάθος την ιστορική μνήμη των σχολείων τους και είναι βέβαιο ότι θα συμβάλλουν αποφασιστικά στην επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος.

(φωτο 4: από την ημερίδα για την επαναφορά των προτύπων στην Παλιά Βουλή στις 19 Ιουνίου 2009)
Στα πλαίσια της κοινής προσπάθειας, έχει δημιουργηθεί ψήφισμα και προτάσεις, τα οποία έχουν κατατεθεί στο Υπουργείο Παιδείας, το οποίο έχει δεσμευθεί ότι θα προχωρήσει στην επαναφορά του θεσμού των Προτύπων Σχολείων.

Ποια είναι η προτεινόμενη λύση

Για την ορθή και επιτυχή εφαρμογή ενός προηγμένου και αναβαθμισμένου εκπαιδευτικού συστήματος απαιτείται η ικανοποίηση πολλών και σημαντικών προϋποθέσεων (διοικητικών, οικονομικών, διαχειριστικών, επιστημονικών, εκπαιδευτικών κ.λ.π.). Δεν πρέπει όμως να επαναληφθούν τα σφάλματα του παρελθόντος. Η γενικευμένη εφαρμογή του συστήματος, χωρίς σοβαρή μελέτη και προγραμματισμό, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει το εγχείρημα σε μαρασμό ή αποτυχία, όπως ακριβώς συνέβη και με τα 120 πρότυπα σχολεία του 1936.

1ον) Το εγχείρημα για την αναβάθμιση της παιδείας θα πρέπει να ξεκινήσει από την επαναλειτουργία των Δημόσιων Προτύπων Γυμνασίων και Λυκείων. Η απόφαση αυτή μπορεί να ληφθεί και να εφαρμοστεί άμεσα και ανεξάρτητα από την έκβαση του, εν εξελίξει, διαλόγου για την παιδεία, από τα Ιστορικά Πρότυπα Σχολεία. Τα Ιστορικά Πρότυπα Σχολεία, (η Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1847, η Βαρβάκειος Σχολής το 1860 και η Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων το 1833, προϋπήρξαν των Προτύπων, αποτέλεσαν το υπόδειγμα για την δημιουργία των Προτύπων σχολείων και το καθένα απ’ αυτά είχε δημιουργήσει την δική του ιστορία και τη δική του εκπαιδευτική παράδοση. Έχουν τους πόρους, τη διοίκηση και το εκπαιδευτικό δυναμικό να φέρουν σε πέρας το έργο τους ως σχολεία αριστείας και εφαρμογής καινοτόμων μεθόδων. Έτσι δεν τίθεται θέμα αποφάσεων λόγω σφικτής δημοσιονομικής πολιτικής. Τα Ιστορικά Πρότυπα σχολεία λειτουργούσαν στο παρελθόν – και πιστεύουμε ότι έτσι θα πρέπει να λειτουργήσουν και στο μέλλον - συμπληρωματικά στο εκάστοτε ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα και κατά την βέλτιστη εκδοχή του.

(φωτο 5: Η Ιωνίδειος σήμερα)

(2ον) Τα Ιστορικά Σχολεία θα πρέπει να «υιοθετήσουν» συγκεκριμένες σχολικές μονάδες , δημιουργώντας ένα «σχολικό δίκτυο βοήθειας», στην Περιφέρεια τους και να τις υποστηρίξουν σε επίπεδο πόρων και τεχνογνωσίας και με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Έτσι όταν συγκεκριμένα σχολεία της περιοχής του Πειραιά χρειάζονται βοήθεια για την υλοποίηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ή ακόμη και άμεσων λειτουργικών αναγκών, οι σχολικές επιτροπές και τα κληροδοτήματα να συνδράμουν και να υποστηρίζουν, καλύπτοντας με πόρους τις ανάγκες αυτές.

(3ον) Εκτός από τις εξετάσεις εισαγωγής τα πρότυπα σχολεία θα πρέπει να υιοθετήσουν κριτήρια επιλογής, που να λαμβάνουν υπόψη τις ομάδες που απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό, ομάδες με χαμηλό εισόδημα, το ενδεχόμενο οι γονείς ή αδέλφια των μαθητών να έχουν φοιτήσει στο παρελθόν στα πρότυπα, αλλά και την κατηγορία μαθητών υψηλών αποδόσεων που αποδεδειγμένα έχουν υψηλή ευφυΐα.


(4ον) Το σύστημα των Προτύπων να εφαρμοστεί στην αρχή, πιλοτικά, στα Πρότυπα Σχολεία που λειτουργούσαν μέχρι το 1985 δηλαδή στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων, στη Βαρβάκειο Σχολή Αθηνών, στην Ιωνίδειο Σχολή Πειραιά, στα Ανάβρυτα, στην Ευαγγελική Σχολή Ν. Σμύρνης, στο Πρότυπο (σήμερα Πειραματικό) Πατρών και στα Πειραματικά των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Αργότερα, όταν αποκτηθεί από την εκπαιδευτική κοινότητα η απαιτούμενη εμπειρία, ας επεκταθεί η εφαρμογή του θεσμού σταδιακά και σε άλλα σχολεία.

Η πρόταση για πιλοτική εφαρμογή του συστήματος στα συγκεκριμένα σχολεία της χώρας βασίζεται στo ότι δεν πρόκειται για προνομιακή επιλογή, αλλά για πράξη επαναφοράς στο προγενέστερο θεσμικό και εκπαιδευτικό καθεστώς. Πέραν τούτου με μια επιλογή, βάσει αντικειμενικών ιστορικών και εκπαιδευτικών κριτηρίων, αποτρέπεται ο κίνδυνος εμπλοκής λόγω πληθώρας αιτημάτων με τοπικιστικά χαρακτηριστικά (π.χ. γιατί στην Πάτρα και όχι στη Λαμία, γιατί στη Θεσσαλονίκη και όχι στο Ηράκλειο κ.ο.κ.)."

http://kbourletidis.blogspot.com


Share on Facebook